اعتیاد

  مقدمه:

انسان ازلحظه تولد تا مرگ به دیگران وابسته است; و برای زنده ماندن از لحاظ جسمی,روانی واجتماعی به پرستاری ومراقبت نیازدارد زیرا به تنهائی نمی تواند

مشکلات خود را به دوش کشد.وازطرف دیگرازلحاظ اجتماعی بدون کمک دیگران قادربه برآوردن نیازهای معنوی خود نیست و به تنهائی نمی تواند به آرزوهای خود برسد; چون صفت مشخصه انسان اجتماعی بودن وزندگی به صورت گروهی است; امادرجهان صنعتی امروزمشکلات اجتماعی بیش ازحد گسترش یافته است; ز یرا رشدجوامع صنعتی باعث تراکم جمیعت ودرنتیجه پیدایش مسائل پیچیده تر اجتماعی شده و اختلاف طبقاتی مردم را افزوده است.

تغییرات سریع اجتماعی نقش عمده ای داشته و موجب از هم پاشیدگی روابط متقابل اجتماعی گردیده است. بنابراین خانواده به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی در عصرحاضر,به تنهائی نمی تواندبه حل مشکلات اجتماعی افراد خانواده نائل آید درنتیجه به یک نظام وسیستمی که قادرباشدتاخدمات اجتماعی وسیعی را در اختیار مردم گذارد احساس نیاز می شود و درهمین راست است که مراکز,موسسات وسازمان های خصوصی ودولتی پدید آمدند و به ارائه خدماتی چون رفاه اجتماعی , خدمات اجتماعی , عدالت اجتماعی ومددکاری اجتماعی مبادرت ورزیده اند. 

گذری برتاریخچه موادمخدر : 

انسان ازدیرباز به خصوصیات چنین موادی آشنابوده است.به نظرمی رسداین آشنائی ماننداکثرکشفیات به صورت اتفاقی بوده است. در اشعار هومر ((ادیسه)) و نوشته های باستانی به خاصیتهای این مواداشاره شده است. درنقاشی های برروی سنگ,طرح هائی از گل بوته خشخاش وجود دارد.  قدیمی ترین این آثار مربوط به 4000سال پیش درنواحی روم ومصرباستان می باشد. بابلیان و سومریان و آشورها خواص موادمخدررامی شناختند. سابقه مصرف موادمخدربرای اولین باردرزمینه استفاده های طبی وبه عنوان دارو برای تسکین درد ازطریق خوردن یامالیدن برروی عضوبوده است.افلاطون دراین جهت مطالعاتی را داشته وخود خواص شیره خشخاش راآزمایش کرده وجهت مداوای بیماران مورداستفاده قرارمی داد. کشورهندوستان بعدازمصر باستان قدیمی ترین سرزمینی است که درآن مواد مخدر رایج بوده است. در طب قدیم ایران,استفاده ازعصاره تریاک متداول بوده است.عصرصفوی رامی توان عصر آغاز موادمخدر به صورت گسترده دانست.فوت شاه عباس دوم را در اثر افراط در مصرف تریاک نوشته اند. تریاک کشی به صورت امروزی,اززمان قاجاریه بافعالیت استعمارگران شکل گرفته  است. درواقع شکل سیاسی موادمخدر از این زمان آغاز گردید. توطئه پزشکان ومستشاران خارجی ورواج شایعات مربوط به خواص بیشمار تریاک درزمینه های  مختلف باعث رواج بیشتر مصرف وآغاز کشت وسیع خشخاش درنواحی مختلف کشورگردید.دربیمارستان کرمان که بانظرات دوپزشک اهل کشورانگلیس اداره  می شد,رایج ترین داروی تجویزی,تر یاک بودکه بعدهابه داروی عمومی وخانوادگی تبدیل شد.بدین سان ملت ایران عمیقا درچنگال افیون گرفتارشد. تاحدی که در 18استان ایران خشخاش کشت گردید. درادامه این روند ویران کننده هروئین هم درایران شناخته شد این ماده که درسال1898به وسیله شیمی دان سوئدی به منظورمداوای معتادان ساخته شده  بود خود نابودکننده تر شد و نابودی انسان را فراهم آورد. هروئین که درحدود سالهای1330به بعد بین طبقات مرفه وتحصیل کرده رواج داشت برای اولین بار به  وسیله مسافرین ازخارج وارد گردید. گسترش واشاعه این ماده به قدری سر یع  صورت گرفت که در اندکترین مدتی کشور ما را در ردیف مبتلاترین کشورها قرارداد. علت این امرایجادسریع لابراتورهای تبدیل تریاک به مرفین و هروئین درکشورهای پاکستان وافغانستان وارسال تولید آنها ازطریق ایران ومصرف مقداری ازمحموله ها درکشورمابودوهمچنین استعمارگران انگلیسی دراشاعه کشت مواد مخدر و استعمال آن نقش عمده ای داشتند. نمونه بارز آن , درجنگ تریاک و گسترش استعمال این ماده مخدردرچین می باشد. که طی آن چهل میلیون چینی معتاد به مواد مخدر شده و عملا این کشور پهناور سالیان درازی ازتحرک وفعالیت سازنده باز ماند. درایران نیز پایه گذار ورواج دهنده مواد مخدر, عوامل استعماری انگلیس بودندکه درعصر صفویه راه های کشت خشخاش واستفاده ازتریاک رارواج دادند.

موادمخدر و خود معتاد از دیدگاه جامعه شناسان : 

طبق نظریات هوارد فریمان و ویت جونز درباره اعتیاد که در کتاب خود در سال  1972اطلاعاتی به شرح زیر درباره معتادان ذکر کرده اند. بیشتر در سنین18تا25سال هستند. بیشتر از طبقات پائین کشورهستند.وبه میزان زیاد در شهرهای بزرگ یافت می شوند. درباره شهرهای بزرگ می گو یند چون معتاد باید بتواند مواد رامرتب کند و چون خر یدوفروش ومحل آن غیر مجاز است هم فروشنده در شهرهای بزرگ می تواند خود را پنهان کند وهم معتاد می تواند با سهولت بیشتر با یکی ازمنابع مختلف توز یع دسترسی داشته باشد. بالاخره در پاسخ به این سوال که چه کسی معتاد است می گویند: با نظرخواهی از مردم برخی از کشورها معتاد کسی است که از خود اختیار ندارد,و از لحاظ رفتار جنسی رفتار مطلوبی ندارد. حالت تهاجمی دارد واز لحاظ اقتصادی نفعی به جامعه نمی رساند.معتادان نه فقط در میان اقشار پائین جامعه بیشتر هستند, بلکه آمار آنها در میان کسانی نیز که از لحاظ روانی دشوار یهائی دارند نیز بالا است.

از میان خصیصه های روانی معتادان به سه خصیصه اشاره می کنند:

1-عدم بلوغ اجتماعی

 2- ناهنجاری

3- عدم جذب در جامعه یا گروه و احساس وابستگی.

البته مفهوم این خصیصه هاچندان واضح وروشن نیست. بر اساس نظریه های روانشناسی این خصیصه ها بیشتر درخانواده هائی بروز می کند که نسبت به فرزندان خود یا بیش از اندازه سخت گیر ومراقب هستند و یا بیش از اندازه بی توجه وسهل انگارند.

واکنش های اجتماعی دربرابراعتیاد:

معمولا واکنش های اجتماعی مردم درمورد مصرف موادمخدر متفاوت بوده است. باید این حقیقت تلخ را اعتراف کرد که اعتیاد را بیشتر یک مسئله شخصی وفردی می دانند نه اجتماعی, در حالیکه برعکس است وبیشتر مسئله ومشکل اجتماعی است نه شخصی وفردی.درهندمصرف ماری جوانا(نوعی ماده ی اعتیاد آور) در طبقات خاص به حدی مصرف دارد که کاملا عادی تلقی می شودوحتی در مجالس عروسی نوعی نوشیدنی به میهمان می دهند که ترکیبی است ازماری جوانا و شیره آب میوه ودراین جشنهاحتی افراد مذهبی ذائقه خود را با این نوشیدنی, شیرین می کنندواگرآنها به مصرف این موادعادت کنندجاه وجلال خود را در جامعه ازدست نخواهندداد;چون اینکارازنظرمردم عادی است و اعتیاد تنفر مردم عادی را بر نمی انگیزد. تریاک ومشتقات آن درتخفیف درد,اغلب توسط پزشکان قدیمی تجو یزمی گردید.وبه حدی مصرف ز یادپیداکرده که حتی به صورت پاره فرهنگ جامعه درآمده است. درایران درگوشه و کنارهرشهر و روستا هر کس دردی داشته باشدحتی هرقدرمزمن باشد , به وسیله مردم پزشک نما فورا برایش تریاک تجویز می شود. بدون اینکه بفهمندچه تاثیر نامطلوبی دارد و عوارض جسمی آن چیست وحتی بی توجه به اینکه رهائی از درد موقتی است وبرای رهائی همیشگی ازآن به صورت مصرف روزانه درمی آید. و شخص را معتاد می کند. در قرن نوزدهم در آمریکا استفاده از مواد مخدر امری عادی تلقی  می  شدولی مردم به افرادمعتاد با حالتی ترحم آمیز می نگر یستند. و آنان را بیماران اجتماعی نمی دانستند و مردم بر اثر مبارزه دولت وضع فروش ومصرف آن رابدون تجویزطبیب,جایزنمی دیدند,کم کم این عقیده مردم تغییر پیدا کرد . تا به حدی که رفتار یک فردمعتادغیرطبیعی تلقی می گردیدوچون دولت مصرف کنندگان رامجرم  می داند و شدیدترین مجازات را برای آنها در نظرمی گیرد;بنابراین مردم معتاد را  درردیف جنایتکاران مورد سرزنش ونفرت قرار میدهند و بیشتر علت این امر,این بود که درقرن نوزدهم,بیشترجنایتکاران جامعه افرادمعتادبودندوچون روزبه روزبرتعداد مصرف کنندگان تر یاک و مشتقات آن که عبارتند از : مرفین که اثرات تخریبی آن بیشترازتریاک وهروئین سه برابر بیشتر از مرفین است بیشتر می شد جامعه باکمبود نیروی انسانی کارساز مواجه می گردید,این بودکه دولت وبه دنبالش مردم مبارزه شدیدی برعلیه مصرف آن ومجازات مصرف کنندگان شروع کردند.درایران مصرف  تریاک مدتهاعادی ورایج بودوحتی اغلب خانواده ها مقداری تریاک را با آب حل می کردند وبه کودکان خودمی خوراندند;تاشب را راحت بخوابند به حدی که کودکان نیزبرآن مواد نیاز پیداکرده و معتاد می شدندو حتی مدتی هم خر ید و فروش آن کاملا آزاد بود و مجازاتی نداشت واین خودیکی ازعوامل رواج مصرف دارو می شد تا اینکه در ایران و حتی آمریکا قوانینی وضع و تصویب شد تا جلوی مصرف این مواد را بگیرند. در آمریکا و اخیرا در ایران فقط با تجویز پزشک قابل مصرف است.واکنش اخیرمردم در برابر معتادین آنست که معتقدند افراد معتاد با استفاده از این مواد روح و فکر افراد دیگر اجتماع را خراب می کنند و علاوه بر از بین بردن تدریجی خودباعث بیماری افراد دیگر اجتماع میگردند درایران برای مصرف کنندگان زندانیهای طولانی وبرای تولیدکنندگان,شدیدترین مجازاتها حتی مرگ را به مورد اجرا در می آوردند. ولی مسئله مهم اینست که باتوجه به شدیدترین مجازات برای تولیدومصرف موادمخدرهرساله برتعداد معتادین افزوده می شود و جامعه هر روز با فقر نیروی انسانی کار آمد و سازنده بیشتر مواجه می شود.

شاید علت این امر نیز بخاطر این باشد که با وجود قوانینی سخت یا این قوانین در عمل استفاده نمیشود یا اجرا نمیشود البته وضع خراب زندانهای ایران و ازادی بیش از حد در انجا و نگرش مسئولین کشوری به معتادان از این نظر که به معتاد به عنوان فردی بیمار دیده   می شود نه فردی مجرم در صحت این کلام میتوان مراکز بی شمار ترک اعتیاد را گواه قرار داد در حالی که تحقیقات نشان می دهد ه به دلیل وابستگی دستگاه عصبی بدن به این مواد درافراد معتاد امکان بازگشت چنین افرادی بسیار بسیار پایین است